De wielen van je racefiets zijn je enige contactpunt met de grond. Ze zorgen ervoor dat je effectief vooruit gaat en hebben dus ook een aanzienlijke impact op de kwaliteit van je fiets. Je groepset zorgt uiteraard voor de aandrijving en je kader bepaalt in grote mate je rijcomfort, maar de wielen zijn de eerste onderdelen die rechtstreeks alle schokken van de grond opvangen. Bovendien zijn ze superbelangrijk in het omzetten van je inspanningen in snelheid op de weg. De juiste wielset voor de correcte rijstijl vinden is dus cruciaal.

Een wielset upgrade is erg populair bij fervente fietsers, omdat betere wielen een erg voelbaar verschil in kwaliteit opleveren. Naarmate de prijs van een wielset stijgt, worden aerodynamica, stevigheid, comfort, stijfheid, gewicht en algemene rijkwaliteit een stuk beter.

Vooraleer je een pak geld op tafel legt voor een indrukwekkend paar wielen, lees je best even deze gids. Hier kom je te weten waar je best op let en welke upgrades belangrijk zijn voor jouw persoonlijke stijl.

De anatomie van een wiel

Een wiel bestaat voornamelijk uit vier onderdelen, met allemaal een rechtstreeks invloed op gewicht, duurzaamheid en prestatie. Verschillende prijsklassen hebben voelbare verschillen in algemene rijkwaliteit, gemiddelde snelheid en remprestatie. Het is dus de moeite om wat te researchen over het belang van de verschillende onderdelen.

  • Velg: De buitenkant van de wielen. De velg heeft twee hoofdtaken; remmen en de buitenband vasthouden. De breedte van de velg bepaalt hoe breed je buitenband of tube uitvalt, belangrijk voor rijcomfort. Het materiaal van het remoppervlak bepaalt hoe betrouwbaar je kan afremmen in verschillende omstandigheden. Niet onbelangrijk voor de veiligheid dus.
  • Naaf: De naaf zit middenin en is de as waarrond het wiel draait. Aan de achternaaf is de cassette gemonteerd. Alle racefietsen zijn uitgerust met een zogenaamde ‘freewheel naaf’, waarmee je de trappers stil kan houden tijdens het vooruitbewegen. (in tegenstelling tot een ‘fixed’ naaf, waarbij je altijd in beweging blijft.)
  • Spaken: De verbindingen tussen naaf en velg. Het aantal spaken kan erg variëren. Een achterwiel heeft er vaak meer, omdat het meer gewicht moet dragen en dus steviger moet zijn dan een voorwiel. Spaken kunnen van verschillende materialen in verschillende vormen gemaakt worden, naargelang de voorkeur voor stevigheid of aerodynamica.
  • Nipples: Deze maken de spaken vast aan de velg. Met de nipples kan je de spaakspanning aanpassen. Dit zorgt ervoor dat je wiel recht blijft en er geen slag in zit.
koopgids wielen racefiets 2

Wat is een goed wiel voor een racefiets?

De beste wielsets zijn duurzaam, remmen vlekkeloos, zijn stijf voor ultieme krachtoverdracht, met een zo laag mogelijk gewicht. Geen enkel wiel is perfect in al deze eigenschappen, dus je moet prioriteiten stellen. Sommige wielen zijn vederlicht, wat hun aerodynamica (en dus snelheid) omlaag trekt. Andere wielen zijn superstijf en duurzaam, maar wegen dan weer meer. Je moet dus keuzes maken naargelang het type ritten dat jij voor ogen hebt.

Lightweight wielen houden het roterend gewicht laag met een lage velghoogte en laag aantal spaken. Deze wielen zijn niet alleen lichter, ze zijn vaak ook comfortabeler omdat ze niet zo oerstijf zijn als pure racewielen. Fatsoenlijke lightweight wielsets wegen gemiddeld minder dan 1400 gram, de extreme versies zelfs minder dan 1000 gram!

Aerodynamische wielen mikken, zoals de naam impliceert, op hoge snelheden door de luchtweerstand te verlagen. De velghoogte is meestal 40mm of meer. Tegenwoordig worden aero velgen ook almaar breder. Ze zijn erg snel, maar hebben twee nadelen. Bij zijwind kunnen ze lastig te controleren zijn omdat het hoog profiel meer wind pakt. En het extra materiaal verhoogt hun gewicht.

Wielsets die niet zo gericht zijn op prestaties of wedstrijden, zijn meestal uitgerust voor optimaal dagelijks gebruik of training. Het remoppervlak is aluminium en zorgt tegenover carbon voor meer betrouwbare remprestaties bij nat weer. Meer spaken zorgen voor een steviger en duurzamer geheel. Deze wielen zijn zwaarder (gemiddeld 1500-1800 gram). Wielsets die extra gewicht aankunnen, zoals reisfietsen met tassen of voor fietsers van boven de 100kg zijn vaak handgemaakt en wegen doorgaans meer dan 1900 gram.

Materiaal van de velgen

koopgids wielen racefiets 3

Instapmodellen en budgetvriendelijkere opties hebben velgen van aluminium. De onderlinge kwaliteit verschilt hier nog sterk van prijsklasse.

High level wielsets zijn meestal gemaakt van carbon. Dit maakt hen lichter, stijver en sneller. Aluminium velgen remmen beter dan hun carbon tegenhangers, vooral in natte omstandigheden en lange afdalingen waarbij de wrijving van het constant remmen veel hitte creëert. Hierdoor bestaan er ook veel carbon velgen met een alu remrand. Dit benadert het beste van de twee werelden, maar brengt wel wat extra gewicht mee.

Remmen: velg of schijf

koopgids wielen racefiets 4

2-3 jaar geleden nog aan rariteit, vandaag al helemaal geïntegreerd. Schijfremmen op racefietsen beginnen steeds vaker op te duiken. Omdat er geen standaard remvlak met specifieke afmetingen en materialen gemaakt moet worden, kan men bij schijfremwielen volop experimenteren met de vorm van de velg om bijvoorbeeld aerodynamica te optimaliseren. Het nadeel is dat de extra remkracht een steviger (en dus zwaarder) wiel vereist. Extra spaken en solidere materialen zorgen hiervoor.

Het moet wel gezegd dat gewichtsbesparing op de buitenkant van een wiel sneller voelbaar is. Dit heeft te maken met roterende kracht. De volledige fysica gaan we hier niet uitleggen, maar gewicht middenin het wiel vertraagt de draaibeweging minder dan extra gewicht aan de buitenrand.

Hét voordeel van carbon schijfremwielen is dat het remprobleem van de kaart is. Zij hebben dus echt het beste van twee werelden.

Wieldimensies: breedte en diepte

koopgids wielen racefiets 5

Hoe breed en diep (of hoog) de velg is doet veel aan het rijgevoel. Tegenwoordig worden velgen almaar breder. Dit is meer aero en zorgt voor extra comfort omdat er meer volume lucht in je banden kan. Dit gaat goed samen met de evolutie naar bredere banden, die niet alleen extra comfort bieden, maar ook een lagere rolweerstand.

De breedte kan intern of extern gemeten worden. Als het getal gevolgd wordt door C kan gaat het meestal over een interne meting. Volgens deze norm is een smalle velg onder 15mm, en alles boven 17mm wordt aanzien als breed. Bij externe meting zijn smalle velgen tot 19mm en beginnen brede velgen bij 22mm.

koopgids wielen racefiets 6

De diepte of hoogte van de velg beïnvloedt de aerodynamica en handling. Een diepere of hogere velg klieft beter door de lucht, maar is lastiger te besturen bij zijwind. Het extra materiaal maakt de wielen ook minder comfortabel op slechtere ondergronden. Een hoge velg is minstens 40mm hoog, met sommige modellen tot 80mm.

Freewheel naaf

koopgids wielen racefiets 7

De freewheel naaf zit in het achterwiel en heeft twee functies: het wiel aandrijven via de cassette en zorgen dat je kan freewheelen. Met een fixed naaf draaien je pedalen de hele tijd rond bij het voortbewegen van de fiets.

Er zijn verschillende soorten body op de naaf, dus zorg er zeker voor dat je versnellingen compatibel zijn. Een Shimano en Campagnolo body ziet er hetzelfde uit, maar de groeven zijn anders, waardoor verschillende cassettes er niet op passen. SRAM en Shimano zijn onderling verwisselbaar, maar Campagnolo is niet compatibel met andere merken.

De meeste moderne naven zijn uitgerust voor 11 speed cassettes en zijn breder om alle tandwielen erop te passen. Met de juiste spacers kan je er wel nog een 8-9-10 speed cassette op monteren. Andersom kan je niet aanpassen.

Lagers

koopgids wielen racefiets 8

Naarmate de prijs van een set wielen stijgt, stijgt ook de kwaliteit van de onderdelen. De lagers die zich in de naaf bewegen zijn de onderdelen die er specifiek voor zorgen dat je wiel ronddraait. Hun materiaal varieert van staal naar keramisch. Goede keramische lagers zijn ronder, rollen vlotter en creëren minder wrijving. Ze zijn dus een pak sneller en efficiënter dan stalen. Een goede stalen lager zal wel langer meegaan dan een goedkope keramische.

Het lagervet speelt ook een rol. Goed gesmeerde lagers hebben minder wrijving. Hier speelt het gevaar van hogedrukreinigers op. Als je niet voorzichtig bent bij het schoonmaken, kan je het lagervet wegspoelen waardoor de lagers kunnen roesten en verslijten.

Soorten banden

Het is belangrijk te weten dat verschillende bandensoorten verschillende velgen vereisen. Banden zijn ofwel clinchertubular of tubeless en de wielen verschillen naargelang. De meeste courante fietswielen zijn voor clinchers, een typische combinatie van binnen- en buitenband.

Clincher

Veruit het meest gebruikte. Vooral voor alledaagse fietsers interessant, omdat een binnenband gemakkelijk gerepareerd of vervangen kan worden onderweg. Clinchers hebben een iets hogere rolweerstand dan tubes, maar voor recreatief gebruik is dit verschil vrijwel onbelangrijk.

Tubular of tubes

Bij tubes hangen de binnen-en buitenband aan elkaar. Die worden dan rechtstreeks op de velg gelijmd. Hun laag gewicht en lage rolweerstand maken ze perfect voor competitief gebruik. Rij je ermee plat is het een hele karwei om de tube te vervangen. Geen probleem voor profs met een team mechaniciens, maar voor alledaagse wielertoeristen absoluut een te grote moeite.

Tubeless

Overgewaaid uit het mountainbiken. Tubeless banden hebben geen binnenband, maar ze passen in specifiek ontworpen velgen en zijn zo luchtdicht. Deze technologie is vergelijkbaar met wat bij de meeste moderne auto’s of motorfietsen gebruikt wordt. Tubeless banden zijn beter dan clinchers vanwege hun lagere rolweerstand en betere lekbestendigheid. Om lekrijden te voorkomen, kan je zelfs nog een vloeistof inbrengen waarmee kleine gaatjes direct opgevuld worden.

Wielonderhoud

  • Wielen rechten: Ben je een paar keer door een te diepe put gereden, dan kan er een slag in je wiel komen. Dan is je velg niet meer 100% recht en kan hij schuren tegen de rem. Als het niet te erg is, kan je dit oplossen door de juiste spaken bij te spannen. Dit is iets dat elke lokale fietsenmaker kan doen.
  • Remblokjes vervangen: Versleten remblokjes werken niet alleen minder goed, ze beschadigen ook het remoppervlak van je wiel. Remblokjes vervangen is een simpel klusje waarvoor je niet meer nodig hebt dan een kleine inbussleutel.
  • Lagers schoonmaken: Dit hoeft niet regelmatig te gebeuren, maar het kan nooit kwaad om bij een groot onderhoud je fietsenmaker ook te vragen om te lagers schoon te maken. Het vuil verwijderen en nieuwe, propere olie aanbrengen kan wonderen doen voor de prestaties van je wielen.
koopgids wielen racefiets 9